Zaburzenia przetwarzania słuchowego definiowane są jako specyficzne trudności w przetwarzaniu informacji akustycznych w ośrodkowym układzie nerwowym, które dotyczą zarówno procesów wstępujących, jak i zstępujących, i które występują przy prawidłowej czułości słuchu.

W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD) klasyfikowane są jako „inne zaburzenia percepcji słuchowej” (H93.2). Zaburzenia przetwarzania słuchowego są zespołem objawów, spowodowanych trudnościami w zakresie identyfikacji, dyskryminacji, rozróżniania i przetwarzania informacji akustycznych w ośrodkowym układzie słuchowym. Wyróżnia się trzy typy zaburzeń przetwarzania słuchowego: rozwojowe (u dzieci, u których nie stwierdzono innych przyczyn deficytów słuchowych), nabyte (spowodowane m.in. mikrouszkodzeniami ośrodkowego układu słuchowego powstałymi w okresie płodowym, okołoporodowym i noworodkowym lub uszkodzeniami strukturalnymi mózgu) oraz wtórne (jako konsekwencja niedosłuchu odbiorczego lub przewodzeniowego). W ostatnich latach sugeruje się włączenie do powyższego podziału również inne rodzaje APD – tzw. „central presbycusis”, czyli zaburzenia przetwarzania słuchowego związane ze starzeniem się, oraz zaburzenia przetwarzania słuchowego związane z demencją lub zaburzeniami neurologicznymi o podłożu genetycznym (np. stwardnieniem rozsianym).

Ze względu na heterogeniczny charakter zaburzeń przetwarzania słuchowego oraz nakładanie się objawów z innymi zaburzeniami, często trudno jest postawić jednoznaczną diagnozę. Wśród zaburzeń, które mogą mieć podobne symptomy wyróżnia się między innymi dysleksję, SLI, ADHD, a także neuropatię słuchową oraz ukryte ubytki słuchu. Ukryte ubytki słuchu (ang. hidden hearing loss, HHL) spowodowane są nieprawidłowościami w połączeniach nerwowych pomiędzy komórkami słuchowymi i włóknami nerwu słuchowego. Powodują one trudności w rozumieniu mowy w trudnych warunkach akustycznych (hałas, pogłos) oraz problemy z lokalizacją źródła dźwięku (trudności w przetwarzaniu czasowych aspektów sygnału akustycznego). Trudności z rozumieniem mowy w hałasie obserwowane są również u pacjentów z neuropatią słuchową, a symptomy deficytów funkcji słuchowych mogą być pierwszym objawem tego zaburzenia.

Obecnie diagnoza APD opiera się na testach psychoakustycznych oraz standardowych badaniach audiologicznych. Wśród kryteriów diagnostycznych APD wyróżnia się:

• Prawidłowa czułość słuchu w audiometrii tonalnej (<15 dB dla częstotliwości od 250 do 8000Hz).
• Nieprawidłowe wyniki testów przetwarzania słuchowego (wyniki poniżej normy w przynajmniej dwóch testach oceniających różne aspekty przetwarzania słuchowego).
• Obecność objawów i/lub czynników ryzyka.
• Współczynnik inteligencji niewerbalnej w normie (>80).
• Zdolność do prawidłowego rozumienia mowy w dobrych warunkach akustycznych.

W przyszłości istotne jest opracowanie „złotego standardu” diagnozy zaburzeń przetwarzania słuchowego, szczególnie w grupach pacjentów, u których objawy APD współwystępują z zaburzeniami poznawczymi lub innymi zaburzeniami rozwojowymi. Istotny wkład w rozwój diagnostyki w kierunku APD mogą wnieść również badania z użyciem technik neuroobrazowania (fMRI) czy elektroencefalografii.

Diagnozę zaburzeń przetwarzania słuchowego powinno się wykonać u tych dzieci, u których obserwowane są objawy takie jak:

• trudności w rozumieniu mowy w trudnych warunkach akustycznych oraz trudności w rozumieniu mowy zniekształconej,
• trudności w skupieniu uwagi, łatwość rozpraszania się, trudności z powtórzeniem podobnie brzmiących słów,
• trudności w lokalizacji dźwięku,
• nadwrażliwość słuchowa,
• trudności w nabywaniu języka, opóźniony rozwój mowy, trudności szkolne.

Na diagnozę CAPD powinny być również skierowane dzieci, których historia medyczna wskazuje przewlekłe wysiękowe zapalenia ucha i częste choroby górnych dróg oddechowych, szczególnie jeśli obserwowane są u nich trudności z nabywaniem języka, deficyty fonologiczne, zaburzenia mowy. Diagnozę CAPD warto wykonać również u dzieci, u których występują inne zaburzenia – autyzm, ADHD, dysleksja, SLI, trudności w nabywaniu umiejętności czytania i pisania, szczególnie w przypadkach, kiedy prowadzona terapia i rehabilitacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

Rehabilitacja zaburzeń przetwarzania słuchowego powinna być maksymalnie zindywidualizowana oraz wielospecjalistyczna. Wyróżnia się trzy kierunki terapii: modyfikacja środowiska akustycznego (zmiana miejsca w klasie, zmniejszenie hałasu w klasach i na korytarzach szkolnych), trening językowy (budowanie słownika biernego i czynnego, stosowanie strategii kompensacyjnych) oraz aktywny trening słuchowy, w tym trening pamięci i uwagi słuchowej. Dotychczasowe badania wskazują na poprawę ogólnego poziomu inteligencji i pamięci krótkotrwałej w wyniku aktywnego treningu słuchowego. Istotne jest, aby dalsze badania w tym kierunku przeprowadzić również w grupach pacjentów z bardziej złożonymi chorobami (np. neurologicznymi). Dotychczasowe programy terapeutyczne skupiały się na ogólnym treningu słuchowym (trening wszystkich funkcji słuchowych). Istotne jest opracowanie takich technik i narzędzi terapeutycznych, które będą bezpośrednio dotyczyć określonego rodzaju trudności, z jakimi zmaga się pacjent.

Streszczenie artykułu „A European Perspective on Auditory Processing Disorder – Current Knowledge and Future Research Focus”, V. Iliadou i wsp., Frontiers in Neurology, vol.8, 2017

Link do artykułu:

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fneur.2017.00622/full